Het belangrijkste kenmerk is dat hooggevoelige kinderen voortdurend nadenken over alles wat ze waarnemen.
Ze zijn intuïtief ingesteld en wanneer ze niet uitkijken, krijgen ze een overschot aan prikkels binnen. Ze zien sneller dan anderen wanneer er iets mis is, of mis dreigt te gaan. Ze zijn zorgvuldig en precies. Je kunt dus stellen dat ze alles wat hun systeem binnenkomt op een diep niveau verwerken.
Kinderen met HSP zien sneller dan andere kinderen maar ook volwassenen wanneer er iets mis is, of mis dreigt te gaan. Doordat ze voortdurend nadenken over alles wat ze waarnemen, verwerken ze alles wat hun systeem binnenkomt op een diep niveau.
Amerikaans psychologe Elaine N. Aron heeft onderzoek gedaan en komt in haar boek het hoogsensitieve kind tot onderstaande kenmerken.

De kenmerken van hooggevoelige kinderen kun je verdelen in vier categorieën: lichamelijk; emotioneel; mentaal; spiritueel. Deze kenmerken staan in relatie tot elkaar en hebben dus vooral betekenis in hun onderlinge samenhang.

 

Kenmerken op lichamelijk gebied:

• veel zien, kleine veranderingen waarnemen.
• graag ‘langs de kant’ staan om te observeren.
• scherp horen, bijvoorbeeld geluiden snel ‘hard’ noemen.
• geïrriteerd zijn door kleine ongemakken, zoals labeltjes in kleding.
• intens reageren op lichamelijke pijn.
• Subtiele geur- en smaakverschillen onderscheiden.
• gevoelige ogen, bijvoorbeeld licht snel ‘fel’ noemen.

Kenmerken op emotioneel gebied:

• aanvoelen van stemmingen en emoties.
• zich snel zorgen maken.
• toetrekken naar kinderen die enigszins buiten ‘de groep’ vallen.
• behoefte hebben aan een rustige omgeving met niet te veel mensen.
• moeite hebben met veranderende omstandigheden.
• de kwetsbaarheid van anderen zien en begrijpen.
• tijd nodig hebben om aan een nieuwe situatie of omgeving te wennen .
• groot inlevingsvermogen in de gevoelens van anderen.
• niet van verrassingen houden.
• op jonge leeftijd al in staat zijn tot zelfreflectie.
• niet in het middelpunt van de belangstelling willen staan.

Kenmerken op mentaal gebied:

• een goed geheugen hebben.
• voor de leeftijd over een grote woordenschat beschikken.
• snel van de ene gedachte naar de andere associëren .
• diepzinnige vragen stellen.
• eindeloos willen weten ‘waarom’.
• resultaten van rekenen blijven achter bij de rest van de vakken.
• een goed gevoel voor vreemde talen hebben, maar die graag in de praktijk leren via gesprekken (liever dan uit een boekje).
• kennis op school niet letterlijk willen/kunnen reproduceren, maar liever creatief toepassen .
• moeite hebben met structureren en organiseren.
• een hekel hebben aan oefenen en herhalen.
• dichtklappen of zenuwachtig worden bij feitelijke, gesloten vragen.
• liever belevend lezen dan begrijpend lezen.

Kenmerken op spiritueel gebied:

• eigen wijsheid, heel gericht de eigen weg volgen.
• vol levenslust, heel blij en enthousiast kunnen zijn.
• zeer hechten aan de waarheid.
• gericht zijn op liefde en vrede.
• diep nadenken over levensvragen.
• sterke binding hebben met de natuur (planten, dieren).
• blijk geven van respect voor het leven en voor andere mensen.
• wat tegenover elkaar staat tot harmonie (willen) brengen (‘mediator’).

Sommige kinderen laten paranormale of spirituele kenmerken zien.
Deze kenmerken zijn niet kenmerkend voor alle hoogsensitieve kinderen, maar kunnen bij enkele van hen wel overduidelijk aanwezig zijn:

• geesten of entiteiten ervaren.
• communiceren met elfjes, kabouters etc..
• telepathische vermogens bezitten.
• gebeurtenissen voorzien.
• licht en kleuren (aura’s) waarnemen.
• herinneringen aan vorige levens hebben.